مزایده خودرو گمرکی به معنای فروش خودروهایی است که به دلایلی در گمرک توقیف شده‌اند یا برای آن‌ها امکان ترخیص وجود نداشته است. این خودروها ممکن است وارداتی باشند که صاحبان آن‌ها نتوانسته‌اند مجوزهای لازم را تامین کنند، یا به‌دلیل مشکلات حقوقی، بدهی، عدم تطابق مدارک یا توقیف قضایی، در گمرک باقی مانده‌اند. در نهایت، دولت یا سازمان‌های ذی‌ربط با برگزاری مزایده آن‌ها را به متقاضیان واگذار می‌کنند.
یکی از رایج‌ترین دلایل آن است که واردکننده نتواند به موقع مدارک و مجوزهای لازم را ارائه دهد یا ثبت سفارش را تکمیل کند. در این حالت، خودرو در گمرک باقی مانده و پس از مدتی ممکن است به مزایده گذاشته شود.
اگر مستندات خودرو مانند قبض انبار، اظهارنامه گمرکی، فاکتور واردات، سند مالکیت یا گواهی‌های مالیاتی کامل نباشند یا اشکال حقوقی داشته باشند، خودرو قابلیت ترخیص قانونی ندارد و ممکن است به مزایده برود.
در برخی موارد خودرو به دلیل بدهی صاحب خودرو به اشخاص حقیقی، دولت یا مراکز قضایی توقیف می‌شود. پس از طی فرآیند قضایی، ممکن است حکم مزایده آن صادر شود.
خودروهایی که در مدت زمان طولانی در گمرک یا بنادر بدون تعیین تکلیف باقی می‌مانند، به عنوان اموال متروکه شناخته می‌شوند و ممکن است به مزایده گذاشته شوند.
در ایران، واگذاری کالاهای توقیفی و اموال دولتی، از جمله خودرو، با مقرراتی تحت نظارت قوه قضائیه، وزارت اقتصاد، گمرک، سازمان اموال تملیکی و سامانه‌های دولتی انجام می‌پذیرد.
قانون تجارت، قانون مالیات و قوانین تخصیص اموال دولتی از جمله منابع حقوقی مرتبط‌اند. همچنین، در بسیاری از مزایده‌ها الزام به رعایت آیین‌نامه‌های حاکم بر تحقق معاملات الکترونیکی و امضای دیجیتال وجود دارد.
یکی از مقررات مهم، این است که اموال متروکه یا خودروهایی که توقیف شده‌اند، باید حداکثر پس از مدت معینی (مثلاً یک سال) در مزایده عرضه شوند. طبق برخی منابع، اگر خودرو بیش از یک سال در مالکیت دولت باشد، باید در سامانه مزایده عرضه شود.
برای شرکت در مزایده، اغلب شرکت‌کنندگان ملزم به ارائه تضمین مالی یا سپرده‌ای به میزان درصدی از قیمت پایه خودرو هستند (مثلاً ۱۰ تا ۱۵ درصد) تا از شرکت جدی اطمینان حاصل شود.
پس از برنده شدن در مزایده، خریدار باید هزینه‌های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر نقل و انتقال، هزینه‌های اداری، عوارض ترخیص و سایر هزینه‌های متفرقه را پرداخت نماید. در برخی منابع ذکر شده است که اگر خودرو پس از مدت کوتاهی فروخته شود، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود.
در مزایده خودرو گمرکی، اصولاً امکان مرجوع کردن خودرو به فروشنده وجود ندارد. برنده مزایده باید خودرو را همان‌طور که دیده است تحویل گیرد.
- مشاهده آگهی مزایده در سامانه‌های دولتی (مثلاً سایت ستاد، اموال تملیکی، یا سامانه مزایده مرکزی)
- ورود به سامانه، ثبت‌نام با کد ملی یا شناسه حقوقی - احراز هویت الکترونیکی یا حضوری به تشخیص برگزارکننده
- اخذ امضای دیجیتال یا توکن الکترونیکی در صورت نیاز
شرکت‌کننده متعهد می‌شود مقداری (مثلاً ۱۰ تا ۱۵٪ قیمت پایه) را بصورت ضمانت بانکی یا انتقال وجه بلوکه شده ارائه کند. اگر برنده نشود، ضمانت بازگردانده می‌شود، اما اگر انصراف دهد، ضمانت ضبط خواهد شد.
قبل از مزایده، متقاضیان باید به محل تعیین‌شده مراجعه و خودرو را به‌صورت حضوری بازدید کنند. معمولاً بازدید در زمان مشخص برگزار می‌شود. طی بازدید، نباید ادعا داشت که نقصی پنهان شده است.
متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را تا زمان مشخص در سامانه وارد می‌کنند. پیشنهادها به صورت محرمانه نگهداری می‌شود تا زمان بازگشایی پاکت‌ها (و یا به شکلی که سامانه تعیین می‌کند).
پس از پایان مهلت پیشنهادات، سامانه یا برگزارکننده مزایده برنده را اعلام می‌کند. سپس برنده موظف است مبلغ مزایده به‌علاوه هزینه‌های جانبی را پرداخت کند و مراحل اداری تحویل را طی نماید.
پس از تأیید پرداخت، سند انتقال مالکیت صادر می‌شود و خودرو از گمرک یا محل نگهداری به خریدار تحویل داده می‌شود. خریدار مسئول ترخیص و انجام تشریفات اداری پس از مزایده است.
- قیمت پایین‌تر نسبت به بازار آزاد یا واردات رسمی (صرفه اقتصادی)
- امکان دسترسی به خودروهای خاص یا وارداتی که در بازار نایاب‌اند
- شفافیت رقابتی در تعیین قیمت
- فرصت سرمایه‌گذاری یا کسب سود در فروش مجدد
بهره‌مندی از امکانات دولت برای تسهیل فرآیند مزایده و بستر الکترونیکی
- ریسک پنهان بودن آسیب‌ها یا نقص فنی
- عدم امکان مرجوعی بودن خودرو
- هزینه‌های بسیار جانبی (مالیات، هزینه اداری، ترخیص)
باید شرایط، قیمت پایه، میزان تضمین، زمان بازدید و تحویل را به دقت بررسی کنید.
پیش از ارائه پیشنهاد قیمت، تمام هزینه‌ها مانند ترخیص، مالیات، بیمه، نقل و انتقال، تخلیه بار و غیره را برآورد نمایید تا سود واقعی مشخص شود.
نباید بیش از آنچه ارزش واقعی خودرو است، پیشنهاد دهید. پیشنهاد منطقی و رقابتی بدهید، نه احساسی.
در محل بازدید، بدنه، موتور، شاسی، سالم بودن قطعات اصلی را بررسی نمایید. اگر امکان بردن کارشناس فنی دارید کمک بگیرید.
از پیش مبلغ تضمین لازم را آماده کنید تا هنگام ثبت‌نام مشکلی پیش نیاید.
به دقت مهلت‌ها را رعایت کنید، اسناد را کامل بارگذاری نمایید و مدارک مورد نیاز را آماده داشته باشید.
پس از برنده شدن، باید ترتیبات حمل و انتقال خودرو از محل نگهداری به مقصد نهایی را داشته باشید.
ممکن است در بازدید اولیه، برخی موارد فنی پنهان باشد که پس از تحویل برای خریدار مشکلاتی به وجود آورد.
گاهی مقررات دولت یا سیاست‌های مقرراتی جدید ممکن است هزینه‌های غیرمنتظره‌ای بر خریدار تحمیل کند.
ممکن است روند اداری یا گمرکی با مشکلاتی همراه شود و تحویل به تأخیر بیفتد.
اگر پس از برنده شدن انصراف دهید، سپرده شما ممکن است ضبط شود.
اگر پس از تحویل فروش در بازار آزاد مشکل باشد یا قیمت بازار پایین‌تر رود، ممکن است سرمایه‌گذاری بازگشت کمتری داشته باشد.
طبق گزارش‌ها، تعدادی از خودروهای وارداتی مانده در گمرک به میزان ۱٬۰۶۲ دستگاه در مزایده عرضه شدند.
در یکی از دوره‌های مزایده، قیمت پایه برای خودروهایی مانند سراتو حدود ۶۷۰ میلیون تومان و برای پورشه ماکان تا ۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعلام شد.
مثلاً در بهمن ۱۴۰۲، ۵۶ دستگاه خودروی لوکس باقی‌مانده در گمرک قرار بود مزایده شوند.
مدیرکل جمع‌آوری اموال تملیکی استان تهران اعلام کرد خودروهای باقی‌مانده در گمرک تهران به‌زودی برای تعیین تکلیف و عرضه در مزایده آماده می‌شوند.
بله، افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند در بیشتر مزایده‌های خودرو گمرکی شرکت کنند، مشروط به احراز هویت و رعایت شرایط مندرج در آگهی.
معمولاً آگهی‌ها در سایت‌های رسمی دولتی همچون سامانه ستاد، سازمان اموال تملیکی، سایت‌های مزایده خودرو منتشر می‌شوند.
معمولاً به صورت واریز سپرده به حساب بانکی اعلام‌شده یا ضمانت بانکی انجام می‌شود.
خیر، در اغلب موارد امکان مرجوعی وجود ندارد و خودرو به شرایط فعلی خود فروخته می‌شود.
بسته به قوانین محلی، گمرک و شرایط اداری، ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد.
معمولاً خودرو تا زمان تحویل به مالک جدید بیمه نمی‌شود. خریدار باید پس از دریافت خودرو امور بیمه را انجام دهد.
